وزیر علوم در «سمت»:
علوم انسانی زیرساخت توسعه است
به گزارش روابط عمومی «سمت»، دکتر حسین سیمایی صراف، روز دوشنبه ۲۴ آذرماه در مراسم هفته پژوهش «سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)»، ضمن بازدید از نمایشگاه دستاوردهای این سازمان، به ایراد سخنرانی پرداخت.
سازمان «سمت» نماد بلوغ علمی و مولود انقلاب
دکتر سیمایی صراف در ابتدای سخنان خود، سازمان «سمت» را یکی از نهادهای علمی موفق و مولود انقلاب اسلامی دانست و گفت: «اقدامات مختلفی برای اسلامی شدن دانشگاهها انجام شد که تأسیس سازمان سمت برای تألیف کتب علوم انسانی، یکی از موفقترین آنها بود. امروز میتوان گفت این سازمان به بلوغ رسیده و خود را با تحولات زمانه هماهنگ کرده است.» وی ضمن گرامیداشت یاد مرحوم دکتر احمدی، بنیانگذار این سازمان، بر لزوم حمایت وزارت علوم برای تکمیل پروژههای نیمهتمام عمرانی و علمی این سازمان تأکید کرد.
چرا در علوم انسانی نظریهپرداز جهانی نیستیم؟
وزیر علوم با طرح این پرسش که «چرا علوم انسانی در کشور ما روزآمد نیست؟»، به آسیبشناسی این حوزه پرداخت. وی با اشاره به دیدگاههای اندیشمندان معاصر اظهار داشت: «ما نه علوم انسانی روزآمد غرب را به درستی داریم و نه هنوز به علوم انسانی کاملاً بومی دست یافتهایم. ژاپنیها ذکاوت داشتند که همزمان با تکنیک، علوم انسانی و فلسفه را نیز از غرب آموختند، اما ما ذهن دانشجویان را با پوزیتیویسم خسته کردیم و از مبانی عمیق فلسفی غافل شدیم.»وی با بیان اینکه غربزدگی به معنای «جهل نسبت به غرب» است، افزود: «وقتی خاستگاه علوم انسانی مدرن را نشناسیم و ندانیم که این علوم نتیجه تحولات اجتماعی خاص غرب بودهاند، دچار کپیبرداری ناقص میشویم. ما باید ضمن آگاهی از آخرین دستاوردهای جهانی، با مختصات بومی، فرهنگی و دینی خودمان به تولید علم بپردازیم.»
سیمایی صراف تصریح کرد: «با وجود سرمایهگذاریهای انجام شده و راهاندازی کرسیهای نظریهپردازی، هنوز در تولید نظریههای بنیادین در علوم انسانی آنطور که شایسته است موفق نبودهایم و دین خود را به این حوزه ادا نکردهایم.»
انتقاد از نگاه «ابزاری» و «پروژهای» به علم
بخش مهمی از سخنان وزیر علوم به نقد نگاه رایج «مسئلهمحوری افراطی» اختصاص داشت. وی گفت: «امروزه بسیار مد شده است که مشروعیت علم را تنها در ابزار بودن و حل فوری مسائل میبینند. اگرچه علم باید مسئولیت اجتماعی داشته باشد، اما اینکه محقق علوم انسانی را مجبور کنیم که فوراً نشان دهد تحقیقش چه مشکلی را حل میکند، ناشی از نگاه مکانیکی به علم است.» وی با اشاره به تاریخچه تأسیس دارالفنون و تمرکز تاریخی بر «فنون» و «مهارتها» در ایران، خاطرنشان کرد: «ما علم را اغلب در قالب “فن” (Technique) دیدهایم و به علوم انسانی به عنوان زیرساخت توسعه بیتوجه بودهایم. توسعه غرب محصول علوم انسانی بود، نه فقط ماشینآلات. اگر مفهوم تورم، عدالت اجتماعی، تعارض منافع و آسیبهای اجتماعی توسط علوم انسانی تبیین نشود، هیچ مهندس یا مدیری نمیتواند اقتصاد یا جامعه را اصلاح کند.»
دانشگاه؛ داور بیطرف در حل بحرانهای ملی
دکتر سیمایی صراف در بخش دیگری از سخنان خود به تغییر رویکرد دولت چهاردهم نسبت به دانشگاهها اشاره کرد و گفت: «خوشبختانه رئیسجمهور محترم اعتقاد عمیقی به دانشگاه دارند و دولت شنونده خوبی برای نهاد علم شده است.»
وی با ذکر مثالی در خصوص بحران آب گفت: «دانشگاه تهران در دهههای ۳۰ و ۸۰ نسبت به خشک شدن تهران هشدار داده بود، اما گوشی برای شنیدن نبود تا اینکه امروز به بحران رسیدیم. اکنون رئیسجمهور دستور دادهاند که دانشگاه به عنوان یک داور بیطرف و علمی، میان دستگاههای اجرایی مختلف (مانند وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و محیط زیست) قضاوت کند و راهکار ارائه دهد.»وزیر علوم تأکید کرد: «مسائل امروز کشور تکساحتی نیستند و به بحرانهای پیچیده تبدیل شدهاند. حل مسائلی مانند ناترازی آب یا آلودگی هوا، علاوه بر راهکارهای فنی، نیازمند حضور جدی متخصصان علوم اجتماعی، حقوق و اقتصاد در کنار مهندسان است.»وی در پایان ابراز امیدواری کرد که با همافزایی تمام شاخههای علمی و حمایت دولت، دانشگاهها بتوانند نقش مؤثری در حل چالشهای کشور ایفا کنند.
نظر شما :