کتاب «آموزه‌های تربیتی قرآن کریم» منتشر شد
به گزارش روابط‌عمومی«سمت»؛ به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «آموزه‌های تربیتی قرآن کریم» اثر محمد بهشتی از سوی سازمان «سمت» با همکاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۷۳ هزار تومان منتشر شد.
در مقدمه این اثر آمده است: «خداوند حکیم برای معجزه جاوید پیامبر اعظم(ص) نام‌های پُرمعنا و جذابی برگزیده است: کتاب، قرآن فرقان، نور،شفا، رحمت، مبارک، تبیاناً لکل شیء، برهان، احسن الحدیث، این نام‌گذاری متناسب با برنامه کلی هدایت و تربیت است که دین اسلام براساس آن حرکت می‌کند؛ نام‌گذاری به «کتاب» اشاره به همبستگی مطالب، وحدت هدف و وحدت رویکرد است که همه این منظومه و مجموعه تعلیمی و تربیتی را به کتابی واحد تبدیل کرده است.»
در جایی دیگر نیز درج شده است: «نام‌گذاری این کتاب به «قرآن» اشاره به خواندن و تکرار بسیار آن بر زبان و حفظ آن در سینه و عمل کردن و تربیت شدن بر طبق آن است؛ زیرا کلمه قران مصدر قرائت است و قرائت به‌معنای آشکار کردن یک متن است؛ بنابراین، قرآن کریم هم کتاب است و هم قرآن، و امّا نام‌گذاری به فرقان و دیگر عناوین برای این است که قرآن کریم تاریکی‌ها را کنار می‌زند، اندیشه‌ها و باورها را اصلاح و جان‌ها را از علم و معرفت سیراب می‌کند و بیماری‌های دل‌ها و رذایل اخلاق را شفا می‌دهد و برنامه جامع و کامل زندگی فردی و اجتماعی را فراروی انسان قرار می‌دهد و در همه حال معیاری روشن برای تشخیص حق از باطل است؛ بنابراین، اگر فرد و جامعه به این کتاب شفابخش که بهترین سخن است، روی آورند و به آن عمل کنند، به فرزانگی و حیات طیب و سعادت فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی می‌رسند.»
مولف در ادامه می‌نویسد: «گفتنی است ادبیاتی که در قرآن کریم استفاده شده و نوع تخاطب آن (خطاب به ناس) نشان می‌دهد که تربیت قرآنی برای عموم مردم است و بهره‌های تربیتی و هدایتی آن متوجه گروه خاص و یا افراد خاص نیست، البته به لحاظ تربیت‌پذیری، تنها افراد و گروه‌های خاص هدایت الهی را می‌پذیرند و از بهره‌های تربیتی قرآن بهره‌مند می‌شوند نکته بسیار مهم این است که قرآن کریم در همه اعصار و قرون و در تمامی شرایط و موقعیت‌ها مُهیمن بر تمامی افکار و آراء است و آنجا که اندیشه بشری از ارائه طریق بازمی‌ماند، این کتاب الهی راه را می‌گشاید و حقایق را باز می‌گوید.»
نویسنده درباره آموزه‌های تربیتی قرآن توضیح می دهد: «آموزه‌های تربیتی قرآن کریم از باشکوه‌ترین، جذاب‌ترین و دلنشین‌ترین آموزه‌های قرآنی است. دلیل این جلالت و شکوه عبارت است از:
۱- آموزه‌های تربیتی قرآن کریم با فطرت انسان هماهنگ است بدین‌سبب دلنشین است؛
۲- آموزه‌های تربیتی قرآن کریم قرابت، نزدیکی و پیوند وثیق و عمیق با اهداف و مقاصد آفرینش و نیز با اهداف و فلسفه بعثت و با اهداف و مقاصد بنیادین قرآن کریم دارند؛
۳- این آموزه‌ها نقش عظیمی در جهت تأمین نیازهای تربیتی، در برآورده شدن نیازهای فرهنگی و اخلاقی و نیازهای فردی و اجتماعی انسان دارند؛
۴- آموزه‌های تربیتی قرآنی چگونه تربیت کردن را نیز می‌آموزند و سبک تربیت کردن قرآنی را در معرض دید مربیان و تربیت‌جویان می‌گذارند؛ ازاین‌رو، لازم است این آموزه‌ها بیش از پیش مورد توجه جدی قرار گیرد.»
این اثر شامل شانزده فصل به شرح زیر است:
فصل اوّل به مفهوم‌شناسی اختصاص یافته است و معنا و مفهوم واژه‌هایی چون آموزه، تربیت، تفسیر، تفسیر تربیتی، ویژگی‌های آموزه‌های تربیتی قرآن کریم بیان شده و نسبت این آموزه‌ها با دیگر آموزه‌های تربیتی بررسی و مقایسه شده است.
فصل دوّم پرداختی است درباره اصول و قواعد فهم آموزه‌های تربیتی قرآن کریم و کشف مراد باری‌تعالی، مهم‌ترین این اصول عبارت‌اند از: موضوع‌شناسی (درون متنی و برون متنی) گردآوری آیات مربوط به موضوع، آگاهی از قرائت صحیح، معناشناسی، منظومه‌سازی و تفسیر آیات، لزوم توجه به روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت در فهم و درک آیات و پرهیز از تفسیر به رأی و استحسان.
فصل سوّم (خلافت الهی، سنگ بنای تربیت اسلامی): پربهاترین و بنیادی‌ترین مفهوم تربیتی قرآن جانشینی خدا به‌عنوان سنگ‌بنای تربیت است، هدف اصلی در این فصل سه امر است:
۱- تبیین چیستی جانشینی خدا و بیان حقیقت خلافت الهی؛
۲- بیان جایگاه تربیتی خلافت الهی؛
۳- طبقه‌بندی آیات خلافت و دلالت‌های تربیتی آنها.
فصل چهارم (فطرت، مدار تربیت اسلامی): در این فصل جایگاه تربیتی فطرت، معرفی نظام تربیتی فطرت‌مدار، بررسی و تفسیر آیات فطرت، میثاق و تحبیب و دلالت‌های تربیتی این آیات و نیز راه‌های شکوفایی فطرت بیان شده است.
فصل پنجم (آخرت‌اندیشی و تربیت اسلامی): معنا و مفهوم آخرت‌اندیشی و معادباوری، نقش بی‌بدیل معادباوری در تربیت انسان، طبقه بندی آیات معادباوری در چهار گروه و بیان دلالت‌های خاص تربیتی آیات، هدف اصلی این فصل است. در ضمن ویژگی‌های زندگی منهای معادباوری تبیین شده است.
فصل ششم (پیوند عقلانیت و تربیت اسلامی): این فصل، نخست به معنا و مفهوم عقل، عقلانیت و اقسام عقلانیت، و جایگاه و نقش عقل و عقلانیت در ساحت‌های گوناگون تربیت از نگاه قرآن کریم پرداخته است و با منظومه‌سازی آیات قرآن در این زمینه به چهار عنوان دست یافته است:
۱- قرآن کتاب عقلانیت و تربیت؛
۲- عقل و واژه‌های هم‌معنا در قرآن کریم؛
۳- ویژگی‌های عقلانیت اسلامی؛
۴- تفاوت‌های عقلانیت اسلامی و عقلانیت سکولار؛
۵- چگونگی به‌کارگیری عقل؛
۶. شرایط رهبری عقل.
فصل هفتم (بیداری و غفلت‌زدایی نقطه شروع تربیت اسلامی): این فصل نخست به نقش و جایگاه بیداری و هشیاری و غفلت‌زدایی در تربیت انسان از منظر قرآن کریم پرداخته است و سپس آیات مربوطه را در سه گروه طبقه‌بندی کرده است: خطر بزرگ غفلت، عوامل و زمینه‌های غفلت، راه‌های زدودن غفلت، و به تفسیر و تبیین آیات پرداخته و دلالت‌ها و نکات تربیتی آنها را توضیح داده است.
فصل هشتم (تربیت فرزند): این فصل به معنا و مفهوم صحیح تربیت فرزند و فرایند گسترده و پیچیده و جایگاه فرازمند آن پرداخته شده است و با طبقه‌بندی آیات تربیت فرزند در سوره لقمان از چگونگی تربیت اعتقادی−تربیت عبادی، تربیت اجتماعی و تربیت اخلاقی فرزند سخن گفته شده است.
فصل نهم (حیا، اهرم تربیت اسلامی): در این فصل معنا و مفهوم حیا، ارکان حیا، اقسام حیا، عفت کم‌رویی و بی‌حیایی بیان شده و آنگاه به جایگاه تربیتی حیا در قرآن و روایات پرداخته شده است. آیات قرآن کریم در مورد حیا در چهار گروه طبقه‌بندی شده است
۱- فطری بودن حیا؛
۲- اسوه‌های حیا در قرآن؛
۳- دستورالعمل‌های تربیتی قرآنی در زمینه حیا؛
۴- عوامل افزون‌سازی و درونی‌سازی حیا از منظر قرآن کریم و در مورد هریک نکات تربیتی آن بیان شده است.
فصل دهم (تربیت اجتماعی): انسان موجودی اجتماعی است و تربیت اجتماعی از ساحت‌های بسیار مهم تربیت به شمار می‌آید؛ در این فصل، نخست اجتماعی بودن انسان و جایگاه زندگی اجتماعی در تربیت انسان بحث شده است و آنگاه آیات سوره حجرات، منشور بزرگ تربیت اجتماعی قرآنی، در سه گروه طبقه‌بندی شده است؛
۱- رعایت انضباط اجتماعی و چگونگی رابطه با پیشوای دین؛
۲- بنیاد و آئین برادری؛
۳- عوامل فروکاست برادری دینی.
فصل یازدهم (تربیت و ارتباط زن و مرد): این فصل به تساوی زن و مرد در شخصیت انسانی، تربیت‌پذیری، دینداری، دستیابی به مقامات معنوی، بهره‌مندی از نتیجه کار و تلاش و پاداش یکسان اخروی از نظر قرآن کریم پرداخته است و آنگاه در زمینه ارتباط زن و مرد به استناد آیات شریفه قرآن کریم الگوی قرآنی ارتباط زن و مرد را ارائه داده است. این الگو دارای هشت مؤلفه است، در این فصل همه مؤلفه‌های الگوی ارتباط زن و مرد و نکات تربیتی آن بیان شده است.
فصل دوازدهم (سیره آموزشی و تربیتی پیامبران «۱»): در این فصل نخست جایگاه رفیع سیره آموزشی تربیتی حضرت ابراهیم بیان شده و آنگاه با منظومه‌سازی آیات قرآن کریم مربوط به حضرت ابراهیم، چگونگی سیره آموزشی و تربیتی آن حضرت در سه ساحت تربیت (اعتقادی، عبادی و اخلاقی) بررسی و نکات تفسیری و تربیتی آیات بیان شده است.
فصل سیزدهم (سیره آموزشی و تربیتی پیامبران «۲»): اهداف اصلی این فصل چهار امر است:
۱- آشنا شدن با جایگاه تربیتی حضرت موسی ، پیامبر بزرگی که زندگی او از ولادت تا رحلت سراسر درس‌آموز و تربیت‌کننده است؛
۲- شناختن ویژگی‌های اخلاقی تربیتی موسی؛
۳- رسالت‌های تربیتی حضرت موسی؛
۴- روش‌های آموزشی تربیتی حضرت موسی و در پایان بیان نکات تربیتی دیدار حضرت موسی با حضرت خضر بیان شده است.
فصل چهاردهم (سیره آموزشی و تربیتی پیامبران «۳»): این فصل به چهار مسئله مهم می‌پردازد:
۱- تبیین جایگاه تربیتی حضرت عیسی پیامبری که سمبل و نماد برکت و میمنت و حیات‌آفرینی است؛
۲- جلوه‌های تربیت و هدایت در زندگی حضرت عیسی را با استناد به آیات مربوطه توضیح می‌دهد؛
۳- سیره آموزشی تربیتی حضرت عیسی را به استناد آیات بیان می‌کند؛
۴- روش‌های آموزشی تربیتی حضرت عیسی را با تکیه بر آیات مربوطه تبیین می‌کند.
فصل پانزدهم (سیره آموزشی تربیتی پیامبران «۴»): این فصل به سیره آموزشی تربیتی حضرت خاتم‌الانبیاء اختصاص یافته است. نخست، جایگاه تربیتی پیامبر اسلام را بیان می‌کند و آنگاه از جلوه‌های تربیت در سیره خاتم پیامبران سخن می‌گوید و سپس محورهای اصلی سیره آموزشی تربیتی پیامبر اعظم را با استناد به آیات مربوطه توضیح می‌دهد و در پایان روش‌های آموزشی و تربیتی پیامبر اسلام را باز می‌گویند.
فصل شانزدهم (سیمای انسان تربیت‌یافته): آخرین فصل این نوشتار به بیان نشانه‌های انسان تربیت‌یافته از منظر قرآن اختصاص یافته است و این به منظور الگو گرفتن و ساختن خانه، خانواده و مدرسه و جامعه با آن ارزش‌هاست.
نظر شما :