تاریخ مغرب اسلامی: از فتح مسلمانان تا سلطه عثمانی
. History of the Islamic Maghreb: From Muslim Conquest to Ottoman Rule
سرزمینهای شمال افریقا، که در جغرافیای تاریخی مسلمانان به مغرب و در دوران اخیر به مغرب اسلامی یا مغرب عربی مشهورند، سرزمینهای پهناوریاند که واحدهای جغرافیایی متعدد و کانونهای انسانی متنوعی را شامل میشوند؛ ورود مسلمانان به این منطقه از قرن اول هجری و امواج مهاجرتهای گسترده اقوام شرقی و امتزاج آنها با اقوام بومی، ظرفیتهای این منطقه را توسعه داد و تقویت کرد، به گونهای که در قرون نخستین هجری این منطقه کانون شکلگیری قدرتهای مهمی همچون ادریسیان، اغالبه و فاطمیان شد. در دوره میانه نیز با ظهور امپراتوریهای بربر یا اَمازیغ، تجربه متفاوتی از الگوی حکمرانی دینمدارانه از سوی مرابطون، موحدون، بنوحَفص و بنیمرین نمایش داده شد. حضور مستمر سیاسی، نظامی و مبادلات فرهنگی و اقتصادی این حکومتها با سرزمینهای شمال مدیترانه همچون شبهجزیره ایبری، ایتالیا، جمهوریهای ونیز و جِنُوا، و فرانسه از یکسو و راههای جنوبی ـ شمالی آن به سرزمینهای افریقای سیاه همچون غانا، سُنگای، کانِم و بورنو از سوی دیگر تجربه جدیدی از نقشآفرینی فرامنطقهای سرزمین مغرب در این دوره بوده است و شکلگیری کانونهای تمدنی و شهرهای مهمی همچون طرابلس، تونس، قَیروان، مَهدیه، تاهَرت، وُهران، تِلِمسان، فاس، سِبته، طَنجه، سَلا، سوسِه، و مراکش را رقم زده که هریک خدمات مهمی را به تمدن اسلامی و بلکه بشری عرضه کرده است.
مقدمه
فصل اول: مغرب در آستانه فتح اسلامی؛ درآمدی جغرافیایی ـ تاریخی
فصل دوم: نقشآفرینی خوارج در مغرب
فصل سوم: ادریسیان؛ نخستین دولت علوی در مغرب
فصل چهارم: اغالبه؛ پاسداران قدرت عباسی در مغرب
فصل پنجم: طلوع فاطمیان در مغرب
فصل ششم: مرابطون؛ آغاز امپراتوری بربرها
فصل هفتم: موحدون؛ دگراندیشی دینی بربرها
فصل هشتم: فروپاشی مغرب یکپارچه و ظهور دولتهای مستقل
مؤخره: تصرف مغرب به دست امپراتوری عثمانی و آغاز دوره تاریخی جدید
پیوستها
فهرست منابع
نمایه
کتاب حاضر برای دانشجویان رشته تاریخ در مقطع کارشناسی بهعنوان منبع اصلی درس «تاریخ و تمدن اسلامی در مغرب» به ارزش 2 واحد تدوین شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقهمندان نیز از آن بهرهمند شوند.
نظر شما :