فلسفه علم فقه
The Philosophy of Jurisprudence in Islam
فلسفه علم فقه، رشته علمی نوظهوری است که در آن علم فقه از ابعاد مختلف توصیف، بررسی و توصیههایی برای رفع کاستیها و تکامل علم فقه ارائه میشود. در این کتاب، فلسفه علم فقه، تعریف و تفاوت آن با فلسفه احکام و علم اصول توضیح داده شده و آنگاه علم فقه از سه جنبه بررسی شده است:1. موضوع و قلمرو؛ 2. اهداف دنیوی و اخروی، مادی و معنوی، فردی و اجتماعی، حکومتی و غیرحکومتی؛ 3. مبانی کلامی مانند عدالت، حکمت و لطف خداوند، ختم نبوت، جامعیت، جاودانگی و جهانشمولی بودن شریعت و شئون معصوم. ولی فلسفه علم فقه مسائل مهم و دیگری نظیر منابع، روشها و گرایشها، ساختارها، تحولات و مکاتب فقهی دارد که باید در کتاب دیگری بدان پرداخته شود.
سرآغاز
پیشگفتار
فصل اول: مباحث مقدماتی
گفتاراول: تعریف فلسفه علم فقه
گفتار دوم: تفاوت فلسفه علم فقه و فلسفه احکام
گفتار سوم: اهداف و فواید فلسفه علم فقه
گفتار چهارم: روش فلسفه علم فقه
گفتارپنجم: تفاوت «فلسفه علم فقه» و «اصول فقه»
گفتار ششم: ساختار فلسفه علم فقه
گفتار هفتم: تقدم فلسفه علم فقه برعلم فقه، یا تأخر آن
گفتارهشتم: پیشینه مباحث فلسفه فقهی
فصل دوم: تعریف فقه و مقایسه آن با اخلاق و حقوق
گفتاراول: کاربردهای شریعت
گفتار دوم: کاربردهای فقه
گفتار سوم: کاربردهای اجتهاد
گفتار چهارم: تعریف افتاء
گفتارپنجم: تعریف اخلاق
گفتار ششم: مقایسه علم فقه وعلم اخلاق
گفتار هفتم: تعریف حقوق
گفتارهشتم: مقایسه علم فقه وعلم حقوق
فصل سوم: موضوع و قلمرو علم فقه
گفتاراول: فعل مکلف از حیث حکم تکلیفی
گفتار دوم: فعل مکلف از حیث تعلق حکم شرعی
گفتار سوم: فعل انسان از حیث تعلق حکم شرعی
گفتار چهارم: فعل فرد وجامعه از حیث تعلق حکم شرعی
گفتارپنجم: حقوق و وظایف فرد و جامعه در همه عرصههای چهارگانه
فصل چهارم: اهداف علم فقه
گفتاراول: اهداف دنیوی و اخروی
گفتار دوم: اهداف مادی ومعنوی
گفتار سوم: اهداف فردی وجمعی
گفتار چهارم: اهداف حکومتی وغیر حکومتی
فصل پنجم: مبانی علم فقه
گفتاراول: حسن وقبح عقلی
گفتار دوم: حسن عدل وقبح ظلم
گفتار سوم: اختصاص تشریع به خداوند
گفتار چهارم:حکمت الهی
گفتارپنجم: لطف الهی
گفتار ششم: خاتمیت نبوت
گفتار هفتم: جامعیت شریعت
گفتارهشتم:جاودانگی شریعت
گفتاردهم: شؤون معصوم (ع)
نتیجه گیری نهایی
منابع و ماخذ
نمایه آیات
نمایه روایات
نمایه کتابها
این کتاب برای دانشجویان رشته «مذاهب فقهی» در مقطع کارشناسی ارشد به عنوان متن درس«فلسفه فقه» و برای دانشجویان رشتههای «حقوق» و «فقه و مبانی حقوق» به عنوان یکی از منابع درسهای «فلسفه حقوق»، «مقدمه علم حقوق» و «درآمدی بر حقوق اسلامی» تدوین شده است. امید است سایر محققان، دانشجویان، طلاب و دیگر علاقهمندان نیز از آن بهرهمند شوند.