مراسم گرامیداشت هفته پژوهش در «سمت» برگزار شد/ تجلیل از پژوهشگران برتر
به گزارش روابط‌عمومی «سمت»، مراسم گرامیداشت هفته پژوهش با حضور حجت‌الاسلام محمد ذبیحی رئیس سازمان سمت، حمیدرضا خادمی معاون پژوهشی، زهرا ابوالحسنی رئیس پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی، محمدرضا سعیدی معاونت نظارت علمی ـ فنی، محمد آریامنش معاون اجرایی، اعضای هیئت‌علمی، کارکنان و کارمندان سازمان «سمت» روز گذشته ۲۳ آذرماه در این سازمان برگزار شد.
در ابتدای این مراسم پس از قرائت قرآن و پخش سرود ملی، عبدالرضا محمدی مدیر روابط‌عمومی سازمان «سمت» طی سخنانی گفت: در هفته پژوهش به سر می‌بریم که با هدف تأکید بر انجام پژوهش و روش‌های نوین خلاقانه برگزار می‌شود
وی افزود: پژوهش در سازمان «سمت»، موتور محرکه فعالیت‌هاست که به‌واسطه اهتمام جمعی کلیه دوایر سازمان تاکنون منتج به انتشار بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ اثر ارزشمند شده است که در قریب بیش از ۴۲ میلیون نسخه تاکنون به مخاطبان دانشگاهی عرضه شده است. از زمان تأسیس سازمان «سمت» به گواه اهل علم، این سازمان همیشه مرجعی برای اساتید و فضلا بوده است تا آثار ارزشمند خود را به مخاطبان عرضه کنند.
در ادامه این مراسم حمیدرضا خادمی معاون پژوهشی سازمان «سمت» به ارائه سخن پرداخت و گفت: «مراسم هفته پژوهش امسال با همه سال‌های گذشته فرق اساسی دارد و آن فرق هم این است که به‌خاطر شرایط کرونایی نتوانستیم مهمانان ویژه داشته باشیم و به تعبیری مراسم باشکوه‌تری برگزار کنیم، همان‌طور که از سال‌های پیش این روال بود حداقل از زمانی که بنده به پژوهشکده آمدم و به‌نوعی بنیان‌گذار این هفته پژوهش و تجلیل از پژوهشگران برتر در «سمت» بودم خیلی خوشبخت هستم که اولین همایش باشکوه را در حضور مرحوم استاد دکتر احمدی برگزار کردیم که مراسم باشکوه و خاطره انگیزی بود و بعد از رحلت ایشان نیز دو مراسم خوب با ریاست دکتر ذبیحی داشتیم و در آنها نیز از مهمانان ویژه‌ای دعوت شد و الان دیگر شرایط خاص است و در خیلی جاها فقط مراسم این هفته را به‌صورت وبیناری برگزار می‌کنند و باتوجه‌به اینکه وزارت علوم هم تجویز کرده که مراسم حضوری نباشد ما هم سعی کردیم به‌صورت محدود یک جمع خودمانی و در جلسه‌ای که بیشتر برای تجلیل از پژوهشگران و مدیران و کارشناسان حوزه پژوهش در «سمت» است با این محوریت جلسه را برگزار کنیم و بنده هم به نوبه خودم از ریاست سازمان دکتر ذبیحی و معاونان سازمان و رئیس پژوهشکده و دکتر فروتن مدیر جدید پژوهشی و تمام همکاران و دبیران و کارشناسان حوزه که در این سال‌ها شاهد زحمات این عزیزان بودیم و اعضای هیئت‌علمی که در برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلف همکاری کردند تشکر می‌کنم و یاد استاد عزیز دکتر احمدی را مجدد! گرامی می‌دارم.»
خادمی در ادامه سخنانش افزود: «بنده پژوهش «سمت» را از پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی آغاز کردم و هم‌اکنون هم که در «سمت» معاونت پژوهشی در خدمت همکاران هستیم همواره تلاشم ارتقای سطح فعالیت‌های پژوهشی در سازمان بوده است. آن دورانی که ما در پژوهشکده بودیم حقیقتاً اتفاقات خوبی رخ داد و من درصدد گزارش آن ایام نیستم و برای جذب اعضای هیئت‌علمی جدید برای سازمان تلاش زیادی کردیم و با عنایت ریاست سازمان و مساعدت سایر همکاران، به‌هرحال جذب ۸ عضو جدید هیئت‌علمی برای سازمان کار مهمی بود که در آن ایام رخ داد.»
معاون پژوهشی سازمان «سمت» تصریح کرد: « آن دوران یعنی سه سالی که در پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی بودم همه دغدغه‌ام این بود که توسعه گروه‌های علمی «سمت» انجام شود که توانستیم چندین گروه خوب پژوهشی در «سمت» راه‌اندازی کنیم. افزایش تعداد طرح‌های پژوهشی «سمت» بود که جزو شاخص‌های اصلی وزارت علوم بود و فعال‌سازی دفتر نشست‌ها و کارگاه‌های «سمت» بود که با حضور دکتر محمودی انجام شد. از معاون قبلی پژوهش دکتر فتحی واجارگاه هم تشکر می‌کنم.
ما برنامه‌های مختلفی را در بخش معاونت دنبال می‌کنیم که من فقط به معرفی یکی دو ایده بسنده می‌کنم. من از قبل ورود به سازمان یک ایده در ذهن داشته و دارم و امیدوارم مسئولان سازمان هم عنایت ویژه داشته باشند و آن هم یکپارچه‌سازی پژوهش در «سمت» است و یک گزاره بدیهی وجود دارد و آن هم اینکه در هر مؤسسه‌ای یک بخش متولی امر پژوهش است و این دوگانه‌ای که در «سمت» وجود داشته است تحت عنوان مدیریت امور پژوهشی و پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی، باعث موازی‌کاری بوده است.
وی افزود: « شما فرض کنید ما گروهی را در مدیریت پژوهشی داریم و همان گروه را به عینه در پژوهشکده با دو مدیرگروه متفاوت داریم و دبیر متفاوت و بعضاً اعضای متفاوت که این امر به لحاظ ساختاری مشکل دارد حالا در چارت سازمان گنجانده شده است و گروه‌های تخصصی ما با گروه‌های مصوب وزارت علومی نیستند و از طرفی گروه‌های پژوهشی ما حداقل ۴ تا از اینها مصوب شورای گسترش وزارت علوم و ۱۰ تا از آنها مصوب هیئت‌امنا هستند و چارت سازمان با ذکر عناوین آمده است. یک اتفاق خوب که می‌تواند در سازمان رخ دهد، همین ایده و ازبین‌بردن این موازی‌کاری است و خانم دکتر ابوالحسنی هم خیلی تلاش کرده و فرایندهایش را نوشته‌اند و در جلسات مختلف ارائه شده و اشکالاتش دیده شده و ابهاماتی که داشته مطرح شده است. این به معنای این نیست که فعالیت سابق «سمت» که مدیریت پژوهشی و تولید کتب درسی بوده است به حاشیه برود، زیرا در اساسنامه و برنامه راهبردی «سمت» فعالیت‌های «سمت» اعم از تولید منابع درسی است، یعنی پژوهش‌های توسعه‌ای و مبنایی و طرح‌های پژوهشی هم مبنا هستند.
خادمی در ادامه سخنانش تصریح کرد: «به دلیل همین نکته‌ای که اشاره کردم و ضعفی که در چارت به‌خاطر دوگانه پژوهش بود، ما را جزو مؤسسات پژوهشی رتبه‌بندی نمی‌کردند و الان هم نمی‌کنند مثلاً آی اس سی که مرکز معتبری هم هست و مؤسسات پژوهشی و دانشگاه‌ها را رتبه‌بندی می‌کند، سمت را رتبه‌بندی نمی‌کند و می‌گوید شما انتشارات هستید و اخیراً هم که تلاش کردیم و معاون پژوهشی وزارت علوم را به سمت دعوت کردیم باز یک مقدار این ابهامات مطرح شد و بعضاً اشکالاتی که از جانب وزارت علوم و سایر نهادهای ناظر به سمت گرفته می‌شود بخشی به این حوزه برمی‌گردد. کار دومی که وقتی به اینجا وارد شدم شروع کردم این بود که تلاش کردیم عضو آی اس سی شویم و به دو نفر از اعضای هیئت‌علمی آقایان خاقانی و محمودی مأموریت دادیم که مقدمات این کار را فراهم کنند که اقدامات خوبی هم شده است و باید مدارک بسیاری برای این مؤسسه ارسال می‌شد که انجام شد و یکسری شرایطی آنها داشتند که ما باید احراز کنیم که باز در احراز آن ساختاری که یکپارچه‌سازی مدنظر است و آنها پذیرفتند سمت را وارد رتبه‌بندی مؤسسات پژوهشی کنند و یک تفاهم‌نامه‌ای هم قرار است به‌زودی با این مؤسسه امضا شود.»
خادمی بیان کرد: « طی مدت اخیر در بحث مجلات پژوهشی در سمت نیز اتفاقات مثبتی افتاده است و مجلاتی که داریم در رتبه‌بندی‌های وزارت علوم رتبه‌بندی شدند و اگر آن مشکل ساختاری ما مرتفع بود حداقل مجله پژوهش و نگارش، رتبه الف می‌شد، چون حائز امتیازات خوبی می‌شد. یکسری ضعف‌هایی در راستای ساختار پژوهشی داریم که امیدوارم با کمک سایر بخش‌های سازمان آنها را ارتقا دهیم. بخشی از مأموریت‌های سازمان، علوم اسلامی است که با محوریت بومی‌سازی سعی کردیم به جد به بخشی از مطالباتی که از سمت می‌رود به این حوزه بپردازیم. سازمان سمت، نهادی علمی و فرهنگی است که هم ذیل وزارت علوم است و هم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و نهادهای ناظر هم توقعاتی از فعالیت‌های «سمت» دارند که من به نوبه خودم تلاش کردم با مؤسساتی وارد مذاکره شوم و حتی قراردادهایی را تنظیم کردیم که بتوانیم این بخش از مأموریت‌ها را تا آخر امسال انجام دهیم تا از بخشی از نتایجش بهره‌مند شویم، امیدواریم این وضعیت ادامه‌دار باشد.»
ویژگی‌های سازمان‌های تحقیق و توسعه
در ادامه این مراسم دکتر زهرا ابوالحسنی، رئیس «پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی سمت» به ارائه سخن پرداخت و گفت: «سعی می‌کنم در این جلسه درباره طرح یکپارچه‌سازی پژوهش و نقش نیروی انسانی در این باره صحبت کنم. مدیریت سازمان‌های تحقیق و توسعه معمولاً هنر انسجام‌بخشی به تلاش افراد متمایز، باهوش، متفکر و خودگردان است. ساعت، نمونه‌ای از یک سازمان تحقیق و توسعه است که نشان می‌دهد ما برای پیشرفتمان نیازمند مشارکت هستیم. پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی نیازمند همکاری همه اعضاء است، وجه تمایز سازمان‌های تحقیق و توسعه با دیگر سازمان‌ها در چیست؟ چهار وجه اصلی متمایزکننده در «سمت» و یا هر سازمان این‌چنینی داریم؛ منابع انسانی، ایده‌های نو، پشتوانه مالی و فرهنگ سازمانی، پس منابع انسانی و اعضای هیئت‌علمی ایده دار و سرمایه‌های هر سازمانی هستند. هر سازمان تحقیق و توسعه‌ای بایستی از صراحت و دقت اعضایش استقبال کند.»
وی افزود: «در توصیف منابع انسانی هر سازمان تحقیق و توسعه‌ای آمده است که اعضایش با فرهنگ هستند، قابل انعطاف هستند و مشکلات را به خودشان نسبت می‌دهند و دنبال حل آن هستند. خلاق و کارآفرین هستند. رابط کلیدی هستند، روابط‌عمومی بالایی دارند و ایده‌پرداز هستند. آنچه در سازمان «سمت» یا پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی می‌بینیم، این است که آن وجه تحلیلگری خلاقیت در اعضای هیئت‌علمی متمرکز می‌شود و وجه رابط کلیدی‌شان معمولاً برای کار اجرایی است که ما از آنها انتظار داریم و بهره برترین پژوهشگران نیز چه کسانی هستند، آنهایی هستند که بخشی از کارشان را پژوهش پایه و بخشی را پژوهش کاربردی تشکیل می‌دهد و این دو نوع پژوهش را در کتاب‌های تحقیق و توسعه مقالات گفتند معمولات پژوهش پایه همان مقالات است و پژوهش کاربردی مثلاً نگارش کتاب است.»
ابوالحسنی در ادامه سخنانش تصریح کرد: «در حوزه یکپارچه‌سازی پژوهش که آقای دکتر خادمی به آن اشاره کردند همه فعالیت‌های علمی اعضای هیئت‌علمی در یکی از قالب‌های پژوهش قرار می‌گیرد. نحوه ارتباط پژوهشکده تحقیق و توسعه با جامعه و صنعت به چه صورت است؟ یکی از کمیته‌هایی که به‌صورت جدی در این اواخر فعال شده و باید فعال شود، امر ارتباط پژوهش با جامعه و صنعت است. این موضوع در همه سازمان‌های تحقیق و توسعه مورد تأکید است. کارآفرینی موفق یعنی چه؟ یعنی کسانی که می‌توانند ایده‌های نو آنها را به دیگران بفروشند و برای پروژه‌های تحقیق و توسعه منابع مالی فراهم کنند. کاربردی کردن تحقیقات در ارتباط با جامعه و صنعت اولویت اصلی وزارت علوم است و امتیاز ویژه سمت می‌تواند باشد. وظایف رابط کلیدی چیست؟ عنوان رابط کلیدی را وقتی در منابع تحقیق و توسعه می‌بینیم، یعنی افرادی که می‌توانند خارج از مرکز، گفتگو کنند و تماس بین افراد داشته باشند و روحیه مشارکتی بالا داشته باشند. جلسات گروه جایگاه مهمی برای انتقال اطلاعات محسوب می‌شود و در واقع این را در همان منابع می‌بینیم. سخت‌کوشی و فضای مشارکتی و تحمل اختلاف‌نظر از دیگر ویژگی‌های عضو هیئت‌علمی منابع انسانی تحقیق و توسعه است و ما این را در سازمان خودمان در جلسات گروهی گروه‌های پژوهشی می‌بینیم. یک بیماری به نام «عقل کل» وجود دارد که می‌گوید گرایش یک گروه پژوهشی پایدار به اینکه باور دارد صاحب دانشی انحصاری است که در حوزه کاری‌اش فقط اوست که حرف اول را می‌زند و در نتیجه هر ایده خارج از گروهی را رد می‌کند و برای برطرف‌کردن این سندروم هم می‌گوید که ورود اعضای جدید به گروه‌های پژوهشی باید انجام شود و مشارکت محققان خارج از گروه را باید جدی گرفت و تشویق، تعامل و ارتباط بین اعضای گروه‌های مختلف را بیشتر کرد و آن چیزی را که ما داریم تحت عنوان طرح یکپارچه‌سازی می‌پردازیم، گروه‌های تحقیقی و پژوهشی از پتانسیل هر دو استفاده می‌کند و ما آن انحصارطلبی گونه‌ها را ممکن است بشکنیم.»
ابوالحسنی در ادامه سخنانش با طرح این پرسش که اثربخشی پژوهشگران چه زمانی بیشتر می‌شود؟ گفت: «وقتی‌که ما ازیک‌طرف با تنش خلاق ثبات و امنیت را و از سوی دیگر با ازهم‌گسیختگی و اعتراض اینها را خدشه‌دار کنیم. در محیط‌هایی که آرامش برقرار است هیچ اتفاقی نمی‌افتد، ما با داشتن تنش خلاق و رویارویی با این تنش‌ها، ثبات و امنیت را کنار می‌زنیم و می‌توانیم پیشرفت‌ها را از این عواملی که به‌ظاهر متضاد هستند به دست بیاوریم. راهکار چیست؟ باید در فعالیت‌ها، تلفیق ایجاد کنیم. فعالیت‌های یکسان نباید در گروه‌های مختلف انجام دهیم؛ تلفیقی از پژوهش‌های بنیادی و کاربردی و همچنین تلفیقی از استقلال و وابستگی. استقلال در پژوهشکده‌های تحقیق و توسعه یعنی اعضای هیئت‌علمی خودشان می‌توانند روی پای خود بایستند، ولی وابسته یعنی اینکه ما به نیروهای خارج از سازمان و کسانی که با حوزه‌های علمی و تخصصی آشنا هستند، نیاز داریم. با یکپارچه‌سازی پژوهش‌ها، عضو هیئت‌علمی به این راهکار هدایت می‌شوند. پژوهشگران باید بین اهداف پژوهشی شخصی خود و سازمان توازن برقرار کنند. در همه سازمان‌ها این توازن یک مسئله جدی است. پروژه‌ها نباید خیلی کوتاه و همچنین خیلی بلند باشد. برنامه‌ای که بعد از تعریف فرایندها داریم این است که پروژه‌های بلندمدت که معمولاً به خستگی هیئت‌علمی می‌انجامد و بازده دیر مدت دارد، بنابراین این پروژه‌ها را به پروژه‌های کوتاه‌مدت تقسیم کنیم و اهداف باید مشخص دشوار ولی قابل‌دسترس باشند.»
رئیس پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم‌انسانی سازمان «سمت» با بیان اینکه یک فرهنگ سازمانی دارای روحیه خانوادگی و برخوردار از شعار و اسطوره قهرمانی است که آیینه ارزش‌های سازمان هستند، تأکید کرد: « افراد باید احساس کنند مهم هستند و به سازمان تعلق دارند و اثربخشی سازمانی یعنی اینکه وقتی‌که فعالیت‌های شخصی با فعالیت‌های سازمانی هماهنگ باشد و در این صورت فرد بهتر از زمانی خواهد بود که طرف کار خود را انجام می‌داد. ما نه‌تنها باید به فکر سازمان باشیم، بلکه برای اینکه ثمربخش باشیم فعالیت‌های خود را در راستای اهداف سازمان به کار بگیریم. تمام این مباحثی که ارائه کردم از مقالات مختلفی گرفته شده است.»
او تصریح کرد: «میشل فوکو درباره هویت می‌گوید، هویت آنچه شما هستید، نیست بلکه آنچه انجام می‌دهید، است. هویت دو بعد دارد یکی اینکه سازمان ما را انتخاب کرده است پس نمی‌تواند بگوید هیئت‌علمی ناتوان است، ولی یک اثر بد هم ممکن است داشته باشد و سازمان عضوش را بازخواست نکند. سازمان بگوید من این فرد را انتخاب کردم پس از او چیزی نمی‌خواهم. دوم اینکه ما چون سازمان را انتخاب کردیم یک هویت پیدا می‌کنیم. پس نمی‌توانیم بگوییم ایستگاه متروکه است؛ برای اینکه این دو با هم جمع شوند و یک هویت بهتر بسازند. هم من و هم سازمان باید به ما هویت ببخشند.»
ابوالحسنی در پایان سخنانش گفت: «من عمر سازمان «سمت» را به سه بخش تقسیم کرده‌ام: در دوره اول «سمت» ارزیابی‌کننده بوده است. عضو هیئت‌علمی در خدمت پژوهش بوده است و عضو هیئت‌علمی نیاز به رتبه پژوهشی نداشته است. دوره دوم «سمت» هم ارزیابی‌کننده و هم ارزیابی شونده بوده است. بازهم در آن دوره عضو هیئت‌علمی نگرفته و همان‌هایی که از قبل بوده‌اند را ارزیابی کرده است، ولی در دوره سوم، سمت بیشتر ارزیابی شونده است. عضو هیئت‌علمی رتبه دار می‌گیرد، چون سازمان رتبه‌بندی می‌شود. اینجا هویت سازمان و هویت من مهم است، پس ربط هویت سازمانی اعضا به هویت سازمان، و باید هویت من و سازمان را به هم وصل کنیم؛ چطور این دو به هم وصل می‌شوند؟ هویت سازمانی‌مان، همان هویت علمی‌مان است که با ارتقای خودمان باعث ارتقای پژوهشکده می‌شویم و با ارتقای پژوهش پایه به این هویت می‌رسیم. طرح پژوهش بنیادی و مقاله و کارهای تخصصی که در حوزه خود دوست داریم که انجام دهیم، اما هویت سازمان چگونه تأمین می‌شود، بُعد اجرایی من به‌عنوان عضو هیئت‌علمی و ارتقای گروه‌های پژوهشی با کار من است. با جذب آثار ارزشمند استادان و تبدیل آن به کتاب، هویت سازمان شکل گرفته است. پس با یکپارچه‌سازی عضو هیئت‌علمی اثرگذار است؛ هم در ارتقای خود و هم سازمان که به این ارتقای مشارکتی می‌گوییم. اگر بخشی از وقتمان را برای هویت سازمان و بخشی را برای هویت خودمان قرار دهیم در واقع ما و سازمان به هم دیگر هم‌افزایی کرده‌ایم.»
در حد انقلاب اسلامی هنوز کار نکردیم
حجت‌الاسلام ذبیحی رئیس سازمان «سمت» آخرین سخنران این مراسم بود، وی با اشاره به روحیه تلاشگری حمیدرضا خادمی معاون پژوهشی «سمت» گفت: «شناسنامه کاری ایشان برای همه شما آشکار است، همه با تلاش‌ها شبانه‌روزی ایشان آشنایی دارید. خانم ابوالحسنی هم از وقتی‌که به این سمت انتخاب شدند اعتماد و علاقه‌ام به کارشان بیشتر شده است. الان انصافاً راضی هستم و امیدوارم این رضایتمندی تا پایان کار حفظ شود. از همه مدیران از دکتر سعیدی و آقای آریامنش که همه تلاششان را انجام می‌دهند که سازمان را به استانداردهای واقعی خود برسانند متشکرم. انتظارات ما زیاد است و در آینده انتظارات بیشتری از آقای خادمی و دیگر همکاران خواهم داشت. بخش فروش کار خوبی در شرایط کرونایی انجام دادند. آقای سعیدی چندی پیش می‌گفتند که در چاپ کتاب هم جلو هستیم، این شرایط نشان می‌دهد که همه کار می‌کنند و از همه بخش‌ها راضی هستم.»
او در ادامه با بیان اینکه آن‌قدر کشور در حوزه فرهنگ، عقب‌ماندگی دارد افزود: «خیلی باید تلاش کنیم. امیدوارم بتوانیم دین خود را به انقلاب ادا کنیم. در انتظارات انقلاب ما کاری انجام ندادیم، انقلاب ما انقلاب بسیار بزرگی بود ولی متأسفانه هم‌اکنون به این شرایط افتاده که نباید می‌افتاد. اولین تجربه حکومت بشری به این شکل در دنیا بود، دوره اول حکومت امام علی (ع) بود، البته ایشان معصوم بودند. در دنیایی که از کاپیتالیسم، سوسیالیسم، عقلانیت بدون معنویت و ... خسته بود، می‌توانستیم با عمل به عدالت کار بزرگی را انجام دهیم و همه نگاه‌ها را به خودمان جلب کنیم، ولی هیچ کاری نکردیم. اگر کسی مدعی است ما کار زیادی انجام دادیم، اشتباه می‌کند. شاید راه ساختیم یا پل احداث کردیم، ولی خیلی عقب هستیم و از دنیا عقبیم، باید کار علمی کنیم و خودباوری داشته باشیم. باید کار در حد انقلاب اسلامی انجام دهیم.»
در پایان این مراسم با اهدای لوح تقدیر و جوایزی از پژوهشگران برتر فعالان پژوهشی «سمت» تجلیل به عمل آمد که در ادامه می‌توانید تصاویری از این مراسم مشاهده کنید:
نظر شما :